Αντώνης Γκάντζης

ΤΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ

( στη μνήμη της Σιωπής)

I

Σαν σήμερα πριν ένα χρόνο κηδεύαμε τη σιωπή Λιγοστοί φίλοι τη συνόδευσαν θυμάμαι στην τελευταία της κατοικία Κάποιος είπε πως ειχ’ ένα χαμόγελο στα χείλη επιεικείας μάλλον Ένα στεφάνι κατετέθη των δικαίων κι ύστερα διαλύθηκαν ησύχως δεν ξέρω κατά που….

II

….Πώς να ζήσεις με χίλια στόματα να κροταλίζουν στα παράθυρα σπασμένα σύμφωνα φωνήεντα σπασμένα Και πως ν’ αντέξεις αυτόν που τρέμει μέσα φοβισμένος  Κάποιοι

Μας έκλεισαν στο πουθενά Καιρός φρονώ για σήραγγες προς την αμίλητη θάλασσα την κατακόκκινη των πρώτων ημερών του ήλιου προτού γεράσει ο κόσμος!

( όλο το ποίημα από την υπό έκδοση συλλογή Βαβυλωνία στο κουκούτσι αρ. 6)

από τη σύνταξη

                                                        

ΜΑΝΗ – ΓΕΡΟΛΙΜΕΝΑΣ

Γέννηση στην πέτρα. Στην πέτρα που δεν ριζώνει σε κανέναν τόπο. Κυλά και αλέθει κόκκαλα, αναδομεί κτήσεις. Βράχια σπέρνει εδώ ο ουρανός. Έτσι ένοιωσα την τρυφεράδα τους, περιδιαβαίνοντας μες στην καστροπολιτεία των ουρανών. Χαϊδεύω στις επάλξεις τα λείψανα των άστρων, αναρροφώντας στάχτη και φωτιά, βλέποντας τη φωνή του ανέμου καθώς παραμορφώνει την επιδερμίδα του νερού. Τα παιδιά ψαρεύουν γελώντας. Βαπτίζουν τα χέρια τους στα χρώματα, αναδεύοντας τις μνήμες μιας τρικυμίας. Τα παιδιά θα γεράσουν με το αίμα της στις φούχτες τους. Οι παλάμες τους θα παραμείνουν διάστικτες από τη μοίρα των κοχυλιών. Να που οι εποχές στο τοπίο αυτό ανατρέφουν λευκά χαρτιά και ψυχές διψασμένες.

Ωραίοι οι τόποι αυτοί της ιστορίας!

Αληθινοί οι τόποι αυτοί της προσμονής!

Πύργοι κλειστοί σαν κοχύλια.

Ερείπια όπου κυοφορείται εντός τους ο ήλιος του καλοκαιριού.

Αντικρίζω στους κήπους ένα λεπρό άγαλμα να κλαίει στις γωνιές της οδύνης. Μυρίζω τα χωράφια, τα σπαρμένα με τα χρυσά κορμιά των στρατιωτών του ήλιου. Τα κόκκαλα τους σαν λεπίδες τεμαχίζουν τον κορμό της αρχέγονης ελιάς. Πάνω στους αρχαίους νεκρούς περπατάμε, σμιλεύοντας μνήμες με τα πόδια μας. Εικόνες φτιάχνει κι ο Θεός με λάσπη, μέλι και θυμάρι. Κι εμείς δύο φίλοι σαν σκιερές πινελιές οδοιπορούμε προς την καρδιά του βουνού. Αναζητώντας τις ρίζες των δέντρων, τα χνάρια των πουλιών, τα μυστικά της θάλασσας καθώς αποκωδικοποιούνται στ’ ακρογιάλια. Η αλήθεια πλησιάζει με φως ευθύβολο. Γυμνοί πορευόμαστε στο γυμνό τοπίο. Κάτω από την επιδερμίδα μας μια σπηλιά με νερά τρικυμίας δονείται.

   Ας γίνω τώρα χώμα. Απ’ τα κύτταρά μου να ξεφυτρώσουν ελαιώνες. Να γίνει η ψυχή μου αρμυρίκι. Να καρδιοχτυπώ σαν βράχος που από σεισμό σείεται. Σαν πέτρα που κυλά στους δρόμους του νερού καθώς από ήλιο γλυκαίνει.

                                                                                                 Παναγιώτης Ράμμης

Γουίλλιαμ Κάρλος Γούιλλιαμς

Ο Γουίλλιαμ Κάρλος Γούιλλιαμς (William Carlos Williams, 17 Σεπτεμβρίου 1883 - 4 Μαρτίου 1963) ήταν Αμερικανός ποιητής που συνδέθηκε στενά με τον μοντερνισμό και το κίνημα του ιμαγισμού ή εικονισμού...

Μετάφραση: Σοφία Κωνσταντέλλου

Ο Γουίλλιαμς έγραψε αυτόν τον πρόλογο για την Ποιητική Συλλογή του "The Wedge"που εκδόθηκε το 1944.

Ο Πόλεμος είναι το πρώτο και το μοναδικό πράγμα στον κόσμο σήμερα. Οι τέχνες γενικά δεν αποτελούν μέρος του κόσμου, ούτε το ίδιο το έργο αποτελεί ένα μέσο δραπέτευσης από τον πόλεμο για ανακούφιση, για διαφυγή. Είναι και το ίδιο πόλεμος ή μέρος του πολέμου, απλώς ένας διαφορετικός τομέας του πεδίου μάχης. Κάποιοι κριτικοί-κάπως υψηλότερου διαμετρήματος από μέτριοι- είπαν τα τελευταία χρόνια πως αφού ο σοσιαλισμός έχει εδραιωθεί, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα υπάρχει πλέον περαιτέρω χρησιμότητα της ποίησης, πως θα εξαφανιστεί. Αυτό δεν προέρχεται παρά από έναν λανθασμένο ορισμό της ποίησης-και των τεχνών εν γένει. Δεν έχω ακούσει κανέναν να λέει πως τα μαθηματικά κατά πάσα πιθανότητα θα γίνουν ξεπερασμένα, πως σύντομα θα εξαφανιστούν. Τότε γιατί να συμβεί αυτό με τη ποίηση;....

                                                                 ( όλο το δοκίμιο στο Κουκούτσι αρ. 6 )

Φωνές σύγχρονης Ουγγρικής ποίησης

                                            

Η Κριστίνα Τοτ (Krisztina Toth) γεννήθηκε το 1967. Από τις πλέον ενδιαφέρουσες περιπτώσεις τις σύγχρονης Ουγγρικής λογοτεχνίας. Ισχυρή δόση σκώμματος και στοχαστική ανάπτυξη των θεμάτων της. Τα οποία ως επί το πλείστον αντλούνται από την καθημερινότητά της. Μεταφράζει συστηματικά ποίηση από το γαλλικό πρωτότυπο.

Μετάφραση: Γιώργος Βέης
                                        
                                       
                                  ΧΙΟΝΟΣΚΟΝΗ [απόσπασμα]


...Αλλά πού πήγαν άραγε όλα όσα πέρασα,
όλα αυτά τα χρόνια της χιονόσκονης;
Η σκόνη μου,
η ζέστη μου
έγιναν ένα με το διάστημα
ή μήπως άφησαν πίσω τους κάποιο ίχνος;

Ό, τι έμεινε
-είναι ν' απορεί κανείς-
στα βάθη των λέξεων και των καρδιών-
μα έτσι θα ξοφλήσει η ζωή μου;
Ή μήπως
ακίνητη
πίσω από αυτή την τόσο μπερδεμένη ζωή
πού μόλις άγγιξα
θα 'ρθεί μια μέρα, εκεί που θα στέκομαι,
η φώτιση για να την καταλάβω επιτέλους;


                                        ( όλες οι ''Φωνές'' στο Κουκούτσι αρ. 6 )



Ρόμπινσον Τζέφερς

Επτά ποιήματα + ένα δοκίμιο για την ποίηση

Εισαγωγή-μετάφραση: Γιώργος Λαμπράκος

Ο αμερικανός ποιητής Ρόμπινσον Τζέφερς (Robinson Jeffers, 1887-1962) έζησε όλη του τη ζωή στο Καρμέλ της Καλιφόρνιας, μαζί με τη γυναίκα του και τους δίδυμους γιους τους, σε ένα γρανιτένιο σπίτι που έχτισε ο ίδιος. Στις βασικές επιρροές της πλούσιας ποιητικής παραγωγής του συγκαταλέγονται η αρχαιοελληνική ποίηση, ο ρομαντισμός, η δαρβίνεια θεωρία και η νιτσεϊκή φιλοσοφία. Σε προσωπικές στιγμές ο Τζέφερς ομολογούσε πως οι δύο βασικές επιρροές στο έργο του ήταν το φυσικό τοπίο στο Καρμέλ και η σύζυγός του Ούνα.

   Επίκεντρο της αφηγηματικής ποίησης του Τζέφερς θεωρείται ο στοχασμός πάνω στη σχέση φύσης και πολιτισμού....

                              
                                          Ο ΑΙΜΑΤΗΡΟΣ ΓΕΝΝΗΤΩΡ [απόσπασμα]

Δεν είναι κακό. Αφήστε τους να παίξουν.
Αφήστε τα όπλα να γαυγίσουν και το βομβαρδιστικό
Να εκστομίσει τις δυσοίωνες βλαστήμιες του.
Δεν είναι κακό, έφτασε η ώρα,
Η ακραία βία εξακολουθεί να είναι ο γεννήτωρ κάθε αξίας στον κόσμο.

Τι άλλο από τα δόντια του λύκου που ροκανίζουν ωραία
Τα γοργά μέλη της αντιλόπης;
Τι άλλο από τον φόβο που δίνει φτερά στα πουλιά, και την πείνα
Που κοσμεί με τέτοια μάτια το σπουδαίο κιρκινέζι;
Η βία έχει υπάρξει ο γεννήτωρ κάθε αξίας στον κόσμο...


                                                                        ( περισσότερα στο Κουκούτσι αρ. 6 )



Βασιλική Φράγκου

ΛΟΙΠΟΝ ΑΣ ΖΗΣΟΥΜΕ!

Λοιπόν, ας ζήσουμε
Άλλο δεν μένει!
Αποτραβήχτηκαν οι σκέψεις
Και βλέπουμε τον κόσμο
Ν’ ανασαίνει:
Απ’ τον βυθό ανασύρονται αργά
κορφές βουνών και όγκοι λαξεμένων βράχων.
Απ’ τον βυθό αναδύονται αργά
και πρόσωπα που χρόνια ανασαίναν πλάι μας
Στάχυα που λύγιζαν από χαρά!

ΣΚΙΕΣ ΚΑΙ ΙΣΚΙΟΙ

Οι σκιές

Κρύβουνε λύπες

πλεγμένες σε ιστούς αράχνης

μνήμες σκοτεινές.

Όμως οι ίσκιοι

φέρουνε θρόισμα βουνών εντός τους
και δροσιά πλατάνων!

                                      
                                                 ( περισσότερα στο Κουκούτσι αρ. 6 )

Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι

                                        Μεταφράσεις - κείμενα: Άγγελος Θεοχάρης


….Ο Βλαντίμιρ Βλαντιμίροβιτς Μαγιακόφσκι γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου του 1893 στο χωριό Μπαγκντάτι στην νότια Ρωσία. Το 1906, μετά τον θάνατο του πατέρα του, μετακομίζει με την μητέρα του και τις δύο του αδελφές στην Μόσχα. Ο έφηβος Μαγιακόφσκι φέρνει στις αποσκευές του μια πρώιμη επαναστατικότητα και έντονη αγάπη για την ζωγραφική. Στην Μόσχα συναντά ένα βίαιο αναπτυσσόμενο αστικό τοπίο, μια αναβράζουσα πολιτική ατμόσφαιρα και μια σιωπηλή ανάγκη για αλλαγή, τόσο σε κοινωνικό, όσο και σε καλλιτεχνικό επίπεδο. Στην Μόσχα συντελείται η καλλιτεχνική του γέννηση. Το 1909 φυλακίζεται για παράνομη επαναστατική δράση. Κατά τον εγκλεισμό του αρχίζει να μελετά ποίηση και να συνθέτει τα πρώτα δικά του ποιήματα. Τα πρωτόλειά του μένουν στην φυλακή….

                                        
                                
ΑΣΗΜΑΝΤΟ ΣΥΜΒΑΝ ΣΤΟΝ ΟΚΑ

Τρυφερά της μιλούσα –
δίπλα στο ποτάμι
πηγαίναμε μέσα από τις καλαμιές:
«Ακούστε: θροΐζουν τα καλάμια στον Οκά.
Σαν να ’ναι ο Οκά γεμάτος με ποντίκια.
Αλλά στον ουρανό, ακτινούλα σαν σκουλαρίκι περασμένο στο αυτί,
υπάρχει ένα αστέρι, όπως εσείς, καλό, — δεν είναι αστέρι, αλλά κοπέλα….
Αλλά εκεί, όπου τελειώνει η τελεία του μικρού αστεριού,
το μισοφέγγαρο χαμογελάει και γεμίζει,
σαν στον ουρανό γραμμούλα
από τον Αβερτσένκο…
Εσείς ψευδίζετε πανέμορφα το ρ.
Μόνο είναι κρίμα για την Ιταλία…»
Εκείνη: «Aχ, γιατί εσείς πιέζετε
και τον αγκώνα και την μέση.
Εσείς με πιέζετε
στις καλαμιές να πάω…»


1. O Οκά (Oka) ένα ποτάμι στο ευρωπαϊκό τμήμα της Ρωσίας, ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Βόλγα.


( όλο το εκτενές αφιέρωμα των 90 σελίδων στον ερωτικό Μαγιακόφσκι στο Κουκούτσι αρ.6 )

Τζέιμς Τζόυς

[James Joyce. Ιρλανδός πεζογράφος και ποιητής. Γεννήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1882 και πέθανε στις 13 Ιανουαρίου 1941. Πρωτοπόρος του μοντερνισμού, άνοιξε καινούργιους δρόμους στη λογοτεχνική γλώσσα.]

Μετάφραση: Συμεών Μουτάφης

ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΩΜΑΤΙΟΥ  [αποσπάσματα]

(CHAMBER MUSIC)

                       Ι

Χορδές στη γη και στον αέρα
βγάζουν μουσική γλυκειά•
χορδές πλάι στο ποτάμι όπου
οι ιτιές κάνουν συντροφιά.

Μουσική στο ποτάμι κατά μήκος
γιατί η Αγάπη πλανιέται εκεί,
χλωμά λουλούδια στο μανδύα της
γκρίζα φύλλα στα μαλλιά της.

Όλα απαλά όπως παίζουν
γέρνουν προς τη μουσική
και δάχτυλα που παίζουν
πάνω σ’ ένα όργανο.

                                                      ( περισσότερα στο Κουκούτσι αρ. 6 )



Φώτης Γερασίμου

ΓΕΥΜΑ ΣΤΗ ΧΛΟΗ

πρόλογος

Ξαφνικά διαπιστώνεις ότι
δεν έχεις πάει και τόσο μακριά.
Δυο-τρία μέρη που σε γέλασαν
ότι είσαι στην άκρη του κόσμου.
Δυο-τρία σώματα που ψεύδονταν
για την αθανασία.
Τα βήματά σου σ’ έφερναν
πάλι πίσω
να ξεκινάς απ’ την αρχή
για τη ζωή που ονειρευόσουν.

Το ’ξερες ή τουλάχιστον το υποψιαζόσουν.
Ότι έπρεπε το πρόσχημα να πάρεις γι’ αλήθεια.
Το τίποτα για νόημα.
Πώς αλλιώς θα συναντούσες τα χρόνια
που κοιτούσαν σιωπηλά;

 
( ποίημα από το βιβλίο του ποιητή ''Γεύμα στη χλόη'' που συνοδεύει το Κουκούτσι αρ. 6 )

ΚΟΥΚΟΥΤΣΙ αρ. 6

Από την Τρίτη 12 Ιουνίου κυκλοφορεί στα κεντρικά βιβλιοπωλεία το Κουκούτσι αρ. 6 με κεντρικό αφιέρωμα στον ερωτικό Μαγιακόφσκι.
Καλή ανάγνωση και καλό καλοκαίρι!

Σ ε α υ τ ό τ ο τ ε ύ χ ο ς :

ΤΑ OΡΕΚΤΙΚΑ ΜΑΣ

Αντώνης Γκάντζης, ''Τα παράθυρα''

William Carlos Williams, Εισαγωγή στην ποιητική συλλογή the Wedge

Με ολίγο φως... φωνές σύγχρονης ουγγρικής ποίησης
Istvan Vas / Weores Sandor / Nagy Laslo / Csoόri Sandor /
Gergely Agnes / Zalan Tibor / Szilard Borbely / Krisztina Toth
/ Istvan Laszlo Geher / Anna T. Szabo / Orsolya Karafi ath

Robinson Jeffers, Επτά ποιήματα και ένα δοκίμιο για την ποίηση

ΤΟ ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΝΟΥ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ στον ερωτικό Μαγιακόφσκι

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ Τάσος Γαλάτης / Νίκος Oρφανίδης / Στάθης Κουτσούνης / Εύα Μοδινού /Γρηγορία Πούλιου / Βασιλική Φράγκου / Στρατής Παρέλης / Πέτρος Γκολίτσης / Θοδωρής Ρακόπουλος/ Γιάννης Κωνσταντέλλος / Μαρία Γιαγιάννου / Ραλλού Γιαννουσοπούλου / Βασίλης Τσιρώνης / Δήμος Μαρουδής

ΦΩΝΕΣ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ἔρως, γῆ καi σποδός

Από την Παλατινή Ανθολογία / Γουίλλιαμ Σαίξπηρ / Μπεν Τζόνσον / Αλεξάντερ Πόουπ / Ρόμπερτ Μπερνς / Τζέην Ώστεν / Κριστίνα Ροσσέττι / Άλ. Τσαρλς Σουίνμπερν / Ρόμπερτ Μπρίτζες / Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον / Γουίλλιαμ Μπάτλερ Γέητς / Σίμπιλλα Αλεράμο / Τζέιμς Τζόυς / Έζρα Πάουντ /Κάθρην Μάνσφιλντ / Ζωρζ Μπατάιγ

TA ΓΛΥΚΑ ΜΑΣ

Oδοιπορίας το ανάγνωσμα: Ισραήλ
Tuvya Rubner / Nathan Alterman / Zelda (Schneorsohn-Mishkovsky) / Lea Goldberg / David Rokeah

Το τεύχος συνοδεύεται από το βιβλίο του Φώτη Γερασίμου ''Γεύμα στη χλόη''

Από τη σύνταξη

Έλληνα αναγνώστη (πρώην καταναλωτή) αν πετάγεσαι από τον ύπνο σου φωνάζοντας στον εαυτό σου την φράση: Θέλω να βγω από μέσα μου για να δω αν ζω αληθινά. Αν λυπάσαι για όσα δικά σου προσφέρεις αλλά γρήγορα ξεχνάς πως σου ανήκαν. Αν πέθανε η γυναίκα και το παιδί σου και διαλαλείς την φτηνή πραμάτεια σου στα παλιατζίδικα των δρόμων δίχως όμως να κοροϊδεύεις τους πελάτες σου. Αν ποτέ άκουσες το σώμα σου να μιλά το καλοκαίρι και να λέει ''Ανέβηκα απάνω στο βράχο για να με λατρέψω'' μα κατεβαίνοντας άκουσες την ψυχή σου υπερήφανη να συμπληρώνει ''Όμως νίκησα τον ύπνο γιατί κατάλαβα ότι κανείς δεν με κυνηγούσε''. Αν μοιράστηκες με την αγριεμένη θάλασσα τη μέθη των πελώριων κυμάτων της και έφτασες σώος στη στεριά. Αν υποστηρίζεις ότι η σήψη των ημερών σου ξεκίνησε με ένα λαμπρό πυροτέχνημα πριν από πολλούς αιώνες. Αν ξέρεις ότι η απελπισία σου είναι ένα ακόμη παιδί που γέννησες και ότι ο Θεός σιωπά για να μιλήσεις εσύ και να κραυγάσεις επίσης. Αν νιώθεις ότι είσαι ένα κινούμενο δέντρο που βγάζει χιλιάδες κλαδιά το λεπτό κι ότι κάθε κλαδί που ξεμυτά συστρέφεται γύρω από ένα άλλο αλλά εσύ αγαπάς το φως και το κλαδευτήρι. Αν γνωρίζεις ότι ο άνθρωπος νοσταλγεί τον παράδεισο όχι επειδή βρίσκεται στην κόλαση αλλά επειδή δεν βρίσκεται ούτε εκεί. Αν πιστεύεις ότι πρώτα τα δέντρα κατέβασαν τον Χριστό στη γη. Αν φυλάς τα κουκούτσια αφού τα φτύνεις για να ’χεις να μετράς την ευτυχία. Αν τώρα της ζωής σου το καλοκαίρι μικρό και προδομένο κείται στην κοιλιά σου και δεν έχει πια μάτια για να βλέπει και το στόμα του για κανέναν πια δεν ανοίγει, κι ενώ εκεί που νόμιζες ότι ήσουν ο Κόσμος όλος ανακαλύπτεις προς έκπληξή σου ότι είσαι κάτι τι. Αν κατάλαβες ότι αυτό που μόλις διάβασες δεν είναι ποίημα τότε αλλοίμονο ένα άγαλμα κοιμάται για σένα μες στην πέτρα κι ακόμη δεν το ξέρεις.

Βασίλης Ζηλάκος

Σαιν-Τζων Περς

Σαιν-Τζων Περς (ψευδώνυμο του Alexis Leger ⁄ Αλέξις Λέγκερ). Γεννήθηκε στις 31 Μαΐου 1887 και πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου 1975. Το 1960 κέρδισε το βραβείο Νόμπελ. Ήταν γόνος παλαιάς αριστοκρατικής οικογένειας από τη βουργουνδία. Από το 1914 σταδιοδρομεί στο διπλωματικό σώμα….

Μετάφραση: Σοφία Κωνσταντέλλου

Περί Ποίησης

Δέχθηκα στο όνομα της ποίησης την τιμή που της δόθηκε εδώ και την οποία αγωνιώ να αποδώσω. Χωρίς εσάς η ποίηση δεν θα έχαιρε συχνά εκτίμησης, καθώς φαίνεται πως υπάρχει μια αυξανόμενη διάσταση μεταξύ της συγγραφής ποίησης και μιας κοινωνίας-υποχείριο του υλισμού. Ο ποιητής δέχεται αυτόν τον διαχωρισμό, παρ’ όλο που δεν τον επιζήτησε. Αυτός ο διαχωρισμός θα μπορούσε να ισχύει εξίσου και για τους επιστήμονες, αν δεν υπήρχαν οι πρακτικές εφαρμογές της επιστήμης. Αλλά είναι η παρόμοια σκέψη του επιστήμονα και του ποιητή που τιμάται εδώ. Σε αυτό το χώρο αφήστε τους τουλάχιστον να μην θεωρούνται εχθρικά αδέλφια. Εξερευνούν την ίδια άβυσσο και το μόνο που διαφέρει μεταξύ τους είναι ο τρόπος που την εξερευνούν….

(ολόκληρη η ομιλία για την αποδοχή του βραβείου Νόμπελ στο Κουκούτσι αρ. 5)

Σρέτσκο Κοσοβέλ

Ο Σρέτσκο Κοσοβέλ –ο «Ρεμπώ» του σλαβόφωνου κόσμου– γεννήθηκε στην πόλη Σεζάνα της Σλοβενίας, το 1904. Σπουδάζει Ρωμανική και Σλαβική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Λιουμπλιάνας. Το 1922, ιδρύει το λογοτεχνικό περιοδικό Lepa Vida. Η συντακτική επιτροπή του εντύπου αποτελείται από Σλοβένους φοιτητές που αντιδρούν στην κατοχή της πατρίδας τους από τα ιταλικά στρατεύματα. Το 1923, εκδίδει την εφημερίδα Novi Kres και το 1925 το πρωτοποριακό περιοδικό Mladina, το οποίο ο Κοσοβέλ φιλοδοξεί να ανάγει σε πανεθνική, αριστερή έκδοση που θα φιλοξενεί όλους τους μοντερνιστές και αβανγκάρντ καλλιτέχνες της ευρύτερης γιουγκοσλαβικής επικράτειας. Πεθαίνει από μηνιγγίτιδα στις 26 Μαίου του 1926, μόλις σε ηλικία 22 ετών. Μια κορδέλα –στα χρώματα της σλοβενικής σημαίας– στολίζει το φέρετρό του. Οι Ιταλοί καραμπινιέρι που παρευρίσκονται....

Εισαγωγή και μετάφραση: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος

ΚΟΝΣ
Ο κουρασμένος άνθρωπος της Ευρώπης
κοιτάζει θλιβερά κατά το βράδυ το χρυσό –
το εξίσου θλιβερό με την ψυχή του.
Κρας.¹
Ο πολιτισμός δεν γνωρίζει από καρδιά.
Και αντιστρόφως.
Φρικτός ο αγώνας· οδυνηρός.
Σβήνει, αδειάζει η ψυχή.
Το βράδυ καίει σαν φλόγα.
Πεθαίνει η Ευρώπη!
Έλεος! Έλεος!
Κύριε καθηγητά,
αντιλαμβάνεστε την έννοια «ζωή»;

1. Κρας: περιοχή της Σλοβενίας

(όλο το αφιέρωμα στο κουκούτσι αρ. 5)

Τζιάκομο Λεοπάρντι

Ο Giacomo Leopardi γεννήθηκε στο Recanati της Ιταλίας το 1798. Γιος αριστοκρατικής οικογένειας, έλαβε ευρεία μόρφωση και, αφού ξεπέρασε τους δασκάλους του, χρησιμοποίησε τη βιβλιοθήκη του πατέρα του και εκπαίδευσε ο ίδιος τον εαυτό του. Σε ηλικία 21 ετών ήξερε Λατινικά, Αρχαία Ελληνικά, Αγγλικά, Εβραϊκά, Γερμανικά και Ισπανικά, και είχε ήδη ξεκινήσει να μεταφράζει και να σχολιάζει τους Κλασσικούς. Η εξαιρετική του μνήμη και διάνοια καλλιεργήθηκαν σε βάθος, η υγεία του όμως ήταν πάντα πολύ εύθραυστη και η όρασή του κακή. Ανέπτυξε σοβαρή κύφωση και έπρεπε να περνά μεγάλες περιόδους χωρίς να γράφει και να διαβάζει καθόλου. Είχε πάντα δυσκολίες με τις κοινωνικές συναναστροφές και κυρίως με τις γυναίκες. Και οι τρεις μεγάλοι έρωτες της ζωής του δεν βρήκαν ανταπόκριση, με αποτέλεσμα να μην παντρευτεί ποτέ και να συμπορεύεται μόνο με λίγους στενούς φίλους....

Μετάφραση: Λένα Καλέργη

 

Το τραγούδι του κοριτσιού

Τραγούδι επίμονο, μικρής κοπέλας
Έρχεσαι από κλειστό δωμάτιο και πλανιέσαι
Στους ήσυχους δρόμους – γιατί μου ακούγεσαι
Τόσο θλιμμένο; Γιατί μου σφίγγεις τόσο την καρδιά
Και φέρνεις δάκρυα στα μάτια;
Είσαι όμως πρόσχαρο, μια γιορτινή φωνή
Για την ελπίδα. Κάθε σου νότα αντηχεί αναμονή.
Ας είσαι χαρωπό, στ’ αυτιά μου μοιάζεις θρήνος
Κι ο οίκτος τρυπάει την ψυχή μου.
Και μόνο η ιδέα της ελπίδας
Φέρνει πόνο
Σ’ αυτόν που καλά τη γνωρίζει.

(ολόκληρη η προδημοσίευση στο Κουκούτσι αρ.5)

Άννα Γρίβα

ΠΛΑΝΗ

Φορτώνω στη ράχη μου
δύο νεκρά πουλιά
τα φτερά τους
-και πεθαμένα- κροταλίζουν
κρυφά περάσματα στις φυλλωσιές
και λιτανείες στο νότο
κι έναν παλμό που ήτανε κάποτε
κήπος ατίθασος
στην όψη του αμάραντου
και στην οσμή της σάρκας

φορτώνω στη ράχη μου
δύο νεκρά πουλιά
κι όνειρα αμέριμνα
που δεν κουράζονται ποτέ
να επιστρέφουν στη φωλιά τους
όπως το ψάθινο καπέλο του καλοκαιριού
που εκτελεί πάντα την ίδια πορεία
μακριά απ’ το κεφάλι μας
όταν τ’ αφήνουμε να το ρουφήξει
το πρώτο μελτέμι
και τα ξερά φύλλα του φθινοπώρου
κι ύστερα η μνήμη που δε συγκρατεί τίποτα
αληθινά δικό μας
παρά αυτή την τελευταία ανέλιξη
σε μιαν αόρατη σκάλα

ταλαντεύομαι
και πληρώνω το βάρος μου
σε κάθε βήμα
η πτήση ξεκινά από την πλάτη μου
και τελειώνει εκεί
δεν είναι ύψους ενατένιση
αλλά παράταση αναπνοής.

(ποιήματα από την ανέκδοτη ποιητική συλλογή «Οι μέρες που ήμασταν άγριοι»)

Αραμαϊκή ποίηση - Εφραίμ ο Σύρος

Ο Εφραίμ ο Σύρος ζει τον 4ο μ.Χ αιώνα. Με άλλα λόγια, στον χρυσό αιώνα των θεολογικών γραμμάτων και της επιχειρούμενης ελληνοχριστιανικής σύνθεσης. Γενέθλια πόλη του η Νίσιβις, πολιτικό και εμπορικό κέντρο της Βορειοανατολικής Μεσοποταμίας, όπου φιλοξενούνται αραμαίοι, άραβες, εβραίοι,
πέρσες, έλληνες και όπου εξακολουθούν τον 4ο μ.Χ. αιώνα να λατρεύονται αραμαϊκές ζευγαρωτές θεότητες φοινικικής καταγωγής (οι βααλίμ των εβδομήκοντα, δηλαδή οι Κύριοι, οι Ιδιοκτήτες, οι Σύζυγοι κατά μετάφραση) καθώς και βαβυλωνιακές θεότητες. Άνετα θα μπορούσε κανείς να κάνει λόγο για μια de facto δίγλωσση κοινωνία, ελληνόφωνη και αραμαιόφωνη, εντός της οποίας έδρασε ο Εφραίμ. Ο Εφραίμ ανήκει στην αραμαϊκή κοινότητα της πόλης και γεννιέται στην πρώτη δεκαετία του 300 μ.Χ (γύρω στο 306). Είναι ο αιώνας όπου η χριστιανική κοινότητα, μετά από ασυμβίβαστη και περιθωριακή πορεία τριών αιώνων, θα κουραστεί, θα υποκύψει και θα μπει στην αδιέξοδη και εκφυλιστική περιπέτεια να χαρακτηρισθεί επίσημη κρατική θρησκεία (!). Περιπέτεια απ’ την οποία δεν ανένηψε ποτέ. Ο αντιπαύλειος συσχηματισμός με «τας αρχάς και τας εξουσίας» είχε, πια, μπει σε κίνηση, με όλες τις δυνατές δικαιολογίες που θα μπορούσε κανείς να εφεύρει. Μάλιστα, διατρέχοντας με γρήγορη ματιά το πεδίο της ιστορικής πορείας της εκκλησίας, ο ιστορικός θα μπορούσε εύκολα να πει, πως η εκκλησία με την κίνησή της αυτή αντέστρεψε, ολωσδιόλου ακούσια και αναπάντεχα, τη φύση της περιθωριακότητάς της : κατέστη μονίμως περιθωριακή και μειοψηφική εκ των ένδον (Μεγ. Αθανάσιος, Μεγ.Βασίλειος, Ιω.Χρυσόστομος, Γρηγόριος Θεολόγος, Μάξιμος Ομολογητής, Γρηγόριος Παλαμάς κ.α.), αντί της περιθωριακότητας, έναντι των φορέων της έξωθεν και κρατικής εξουσίας, που βίωνε μέχρι τότε....

Εισαγωγή και μετάφραση: Στάθης Κομνηνός

2
Της άγνοιας στόμα
Χείλη που τρέμουν
Πώς, Γιε του Ζώντος, πώς να σε πω;
Γιε του Ενός
και τώρα των πολλών Γιε
μυριάδες ονόματα
Άφωνε Κύριε πώς γίνεσαι του Λόγου Κύριος;
Εραστή Εραστή, ιδού καταδιώκομαι
Λέει η Μαρία, εγώ που
την Καταφυγή γέννησα. Που να προσφύγω, πού;
Αστρόφως, του ήλιου μικρότερο
κι ωστόσο μεγαλύτερο
στο σύμβολο του Φως.
Φως μέγα, μόνο Φως
προσφορές ποιμενικές….

(όλο το εκτενές αφιέρωμα στο Κουκούτσι αρ. 5)

Ντέρεκ Γουόλκοτ

[Ο Derek Walcott, γεννήθηκε στις 23 Ιανουαρίου του 1930 στην Σάντα Λουσία των Μικρών Αντίλλων. Είναι από τους πιο σημαντικούς ποιητές της καραϊβικής. Είναι γνωστός επίσης και για τα θεατρικά του έργα τα οποία έχουν παιχτεί σ' όλο τον κόσμο και έχουν σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη.]

Μετάφραση: Παναγιώτης Ράμμης

ΚΥΡΙΑΚΕΣ
[SABBATS, W.I.]

Εκείνα τα τσακισμένα χωριά από την μελαγχολία της Κυριακής,
που σε όλους τους ωχρούς δρόμους ένα σκυλί κοιμάται

εκείνα τα ηφαίστεια σαν χλωμά τριαντάφυλλα, ή σαν την αθεράπευτη πληγή
της φτώχιας, γύρω από της οποίας το ζαρωμένο στόμα αδύνατα αγόρια
πωλούν κίτρινη πέτρα θειαφιού

τα καμένα μπανανόφυλλα που χρησιμοποιούνται στο χορό
το ποτάμι του οποίου το κρεβάτι είναι φτιαγμένο από σπασμένα μπουκάλια
η φυτεία του κακάο όπου ένα πουλί του οποίου ο λυγμός ηχεί πρασινοκίτρινος
και στα φώτα κάτω από τα φύλλα με λοφίο
πορτοκαλί φλόγα έχει ξεχάσει το φλάουτό του

κανό ξεφλουδισμένα από το έγκαυμα του ήλιου παλεύοντας ακόμη για
να ξεφύγουν από τη θάλασσα

η νεκρή σαύρα παίρνοντας μπλε χρώμα σαν πέτρα

εκείνα τα ποτάμια, κλωστές από σάλιο, που ξέχασαν την παλιά μουσική

εκείνος ο στεγνός, ο σύντομος παραλιακός δρόμος κάτω από τα ξερά
θαλασσινά αμύγδαλα
όπου οι ρυτιδιασμένοι γέροι άνθρωποι κάθονταν
παρακολουθώντας μια λευκή γολέτα κολλημένη στα κλαδιά
και παίζοντας ντάμα με τα πουλιά που ακολουθούνε τις φρεγάτες....

(όλο το ποίημα στο Κουκούτσι αρ.5)

Έλενα Πολυγένη

Πειραματικό θέατρο: μια εκδοχή της διαφορετικότητας

Μοναχικοί καλλιτέχνες

Διανύουμε μια εποχή που δεν ευνοεί την καλλιτεχνική δημιουργία, αυτό είναι γεγονός, πόσο μάλλον τη διάθεση για σύσταση νέων πρωτοποριακών ρευμάτων στην τέχνη. Οι λόγοι πολλοί: πρώτα απ’ όλα ο κορεσμός που έχει επέλθει όχι μόνο στο σύνολο των τεχνών, αλλά στις ανθρώπινες συνήθειες και τη σύγχρονη καθημερινότητα γενικότερα, καθώς πλέον «τα πάντα έχουν συμβεί». Έτσι καθίσταται τρομερά δύσκολη η ανακάλυψη πραγμάτων ικανών να προκαλέσουν το ενδιαφέρον και να ανοίξουν καινούργιους δρόμους όσο αφορά στην αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο.
Ο δεύτερος λόγος είναι η επιφύλαξη που υπάρχει απέναντι στους καλλιτέχνες της avant-guard, οι οποίοι συνήθως αντιμετωπίζονται ως «κάποιοι παράξενοι», όχι μόνο από το κοινό που αισθάνεται ξένο μ’ αυτό τον τρόπο έκφρασης εφόσον είναι εξοικειωμένο με άλλου ύφους θεάματα, αλλά και από την πλειοψηφία της καλλιτεχνικής κοινότητας, πράγμα που είναι ιδιαίτερα εμφανές στον τομέα του πειραματικού θεάτρου στη χώρα μας. Το ελληνικό θεατρικό τοπίο διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από δημιουργούς που είτε είναι προσκολλημένοι στις αρχές του παραδοσιακού θεάτρου το οποίο απλά διακοσμούν με κάποιες πινελιές εκσυγχρονισμού, (πχ. Χρησιμοποιώντας τεχνολογικά μέσα), είτε μέσω νεανικών σχημάτων προσφέρουν «εύπεπτα» σκηνικά θεάματα τα οποία κατάγονται κυρίως από την τηλεοπτική πραγματικότητα και το life-style, με αποτέλεσμα να λειτουργούν σαν εργοστάσια που παράγουν με μηχανιστικό τρόπο προϊόντα για άμεση κατανάλωση.
Θα ήθελα να αναφερθώ πιο εκτεταμένα στον τρόπο που αντιμετωπίζει η κριτική τις παραστάσεις του είδους, πράγμα που ευθύνεται κατά μεγάλο μέρος για το «κλείσιμο» του ερευνητικού θεάτρου και τη μοναχική του πορεία. Είναι γνωστό ότι η κριτική ανάλυση αποτελεί ένα πολύ σημαντικό είδος γραπτού λόγου, που απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις πάνω στο εκάστοτε αντικείμενο και διαρκή μελέτη της εξελικτικής του πορείας....

(όλο το δοκίμιο στο Κουκούτσι αρ. 5)

Γιώργος Γεωργούσης

 

Η ΩΔΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΜΠΑΙΚΤΗ

ά

Στην αρχή ήταν η ανάσα˙
ανάκουστη κι αταξίδευτη
Τα βράγχια ανάμεσα σε πέτρες και λέξεις.
Ύστερα ήρθαν η βουή, τα απέραντα ύδατα,
το ενδιάμεσο κενό.

Να ΄μαι, είπε˙ δώδεκα τέρμενα ξέμπαρκος.
Εδώ ακίνητος˙ σαν τις πέτρες, σαν τις λέξεις.
Αλλιώς δεν θα πιστέψουν πως λείπω.
Ακίνητος, λοιπόν.
Αν γείρω κατά έξω, θα με προδώσει ο ίσκιος μου.
Αν γείρω κατά μέσα, θα σπάσω το γυάλινο μάτι,
Τίποτα δεν θα βλέπω,
Θα ξεχειλίσω απ’ τον εαυτό μου.

(όλη η ''Ωδή για τον συμπαίχτη'' ως βιβλίο και προσφορά του περιοδικού στο τεύχος 5)